Η Ελιά (Δομή & Εποχές)

Η ελιά ανήκει στην οικογένεια Ολείδες, είναι δέντρο αειθαλές, που ζει πολλά χρόνια και τα φύλλα της ανανεώνονται κάθε 2-3 χρόνια. Έχει πολύ ανεπτυγμένο και απλωμένο ριζικό σύστημα, ικανό να εισχωρήσει ακόμα και ανάμεσα στα βράχια. Ο λαιμός της ελιάς, με την πάροδο των χρόνων, γίνεται πολύ σκληρός και γεμίζει ρόζους. Ο κορμός μπορεί να φτάσει τα 1-2 μέτρα ύψος ανάλογα με την ποικιλία, το περιβάλλον και τον τρόπο καλλιέργειας.    Ο κορμός είναι λείος και πρασινωπός στα νεαρά τμήματα και τραχύς και γκρίζος στα παλαιότερα. Το ξύλο είναι σκληρό, βαρύ και χρώματος κίτρινο κόκκινου. Τα φύλλα ανανεώνονται κάθε 3 χρόνια, έχουν χρώμα βαθύ πράσινο στο πάνω μέρος και ανοικτό ασημί στο κάτω και αλλάζουν σχήμα ανάλογα με την ποικιλία.

Το άνθος της ελιάς είναι ερμαφρόδιτο (το ίδιο φυτό φέρει άνθη θηλυκά και αρσενικά). Αυτό επιτρέπει την αυτογονιμοποίηση του δέντρου να ωριμάζουν συγχρόνως. Η ελιά ως δέντρο δεν φέρει νέκταρ και έτσι η μεταφορά της γύρης δεν μπορεί να γίνει από τις μέλισσες. Σε μερικές ποικιλίες η γονιμοποίηση γίνεται με τη βοήθεια του ανέμου μεταξύ δέντρων που μπορεί να βρίσκονται και σε μεγάλες αποστάσεις το ένα από το άλλο.

Η χρονική στιγμή κατά την οποία θα πρέπει να μαζευτούν εξαρτάται από τη θέση του ελαιώνα, την έκθεση στον αέρα και στο φως και τις μετεωρολογικές και κλιματικές συνθήκες που έχουν επικρατήσει στην περιοχή κατά τη διάρκεια του έτους. Οι καρποί είναι διαφόρων διαστάσεων και σχημάτων, ανάλογα με το είδος της ποικιλίας. Οι ελιές όταν ωριμάσουν την περίοδο μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου, παίρνουν ένα μαύρο χρώμα. 

Ο Βιολογικός Κύκλος

Η ελιά ανθίζει, τα άνθη γονιμοποιούνται, εξελίσσονται σε καρπούς, οι καρποί μεγαλώνουν, κάποια στιγμή ωριμάζουν, τους καρπούς τους μαζεύουμε και πάλι έχουμε την ίδια διαδικασία.

Η ανθοφορία

Η άνθηση πραγματοποιείται από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο, όπου είναι η περίοδος εκείνη που η ελιά παράγει τους ανθούς οι οποίοι αργότερα θα μετεξελιχθούν σε καρπούς. Η άνοιξη είναι μια πολύ σημαντική περίοδος, υπό την έννοια ότι θα μας δώσει κάποιες πρώτες αλλά πολύ σημαντικές ενδείξεις, για το πώς «κυοφορείται» η επόμενη σεζόν. Είναι η εποχή της σύλληψης δηλαδή και ουσιαστικά η εποχή της έναρξης της κυοφορίας. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κάποιες συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες την άνοιξη, όπως: όχι πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα, όχι συνδυασμό υψηλής υγρασίας σε σχέση με απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας ή υψηλές θερμοκρασίες, διότι μπορεί να βλάψουν τον ανθό της ελιάς και ένας ανθός ο οποίος έχει πάθει ζημιά είναι πολύ δύσκολο μετέπειτα να αποδώσει καρπό.

Ο καρπός

Ο καρπός της ελιάς αποτελείται από 35-40% νερό και 15-35% λάδι. Οι στερεές ουσίες (κυπαρίνη, ζάχαρα, πρωτεΐνες) περιέχονται σε ποσοστό περίπου 25-40%. Το λάδι βρίσκεται στην ψίχα σε ποσοστό (96%) και σε ένα μικρό ποσοστό στον πυρήνα (4% περίπου).

Το καλοκαίρι, οι ανθοί σιγά-σιγά μετεξελίσσονται σε μικρούς καρπούς, τα «σκάγια» όπως ονομάζονται, γιατί είναι στην αρχή πάρα πολύ μικρά και σιγά-σιγά μεγαλώνουν. Το καλοκαίρι είναι πολύ κρίσιμη περίοδος, ιδίως για τις νότιες περιοχές της Ελλάδος όπου έχουμε συχνά υψηλές θερμοκρασίες, υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να αρρωστήσουν οι καρποί.

Η ωρίμανση

Φτάνοντας στο φθινόπωρο, είναι η περίοδος όπου αρχίζει ο καρπός και μεγαλώνει. Αυτό είναι πολύ κρίσιμο στάδιο, διότι σε αυτό το στάδιο ο καρπός αρχίζει και δημιουργεί το λάδι μέσα του και είναι σημαντικό να μην έχουμε προσβολές από ασθένειες, όπως είναι ο δάκος, ο οποίος ξεκινάει από πολύ νωρίς. Ο δάκος είναι μία μύγα η οποία προσβάλει την ελιά, έχει την ικανότητα μέσα στην χρονική περίοδο να πολλαπλασιάζεται σε πολλούς διαφορετικούς βιολογικούς κύκλους και να βλάπτει σημαντικά την ελιά. Είναι ο μεγαλύτερος εχθρός, η πιο σοβαρή ασθένεια της ελιάς και συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες μπορεί να ευνοήσουν την ανάπτυξή του. Και αντίστοιχα, άλλες καιρικές συνθήκες, όπως είναι πολύ υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, να διακόψουν το βιολογικό κύκλο.

Η συγκομιδή

Η συγκομιδή της ελιάς ξεκινά το φθινόπωρο και σε κάποιες περιοχές διαρκεί μέχρι και τις αρχές του νέου χρόνου.Όταν έχουμε πάρα πολλές βροχές, και πολύ δυνατούς ανέμους οι παραγωγοί  δεν μπορούν να συλλέξουν τις ελιές. Κατά συνέπεια, πέφτουν πολλές ελιές κάτω, με αποτέλεσμα να αναφέρονται κάποιες ασθένειες, οι οποίες επηρεάζουν μετέπειτα την ποιότητα του ελαιόλαδου.

Το ελαιόλαδο από τις ίδιες ακριβώς ποικιλίες ελιάς διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Η αιτία είναι οι καιρικές συνθήκες και το μικροκλίμα, δηλαδή οι τοπικές συνθήκες που έχουν να κάνουν με τη σύσταση του εδάφους, με την ατμοσφαιρική υγρασία, με βροχές τοπικές, με αέρα. Για παράδειγμα, ελιές Καλαμών έχουν φυτέψει και στην Κέα αλλά και στην Καλιφόρνια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι οι ελιές που παίρνουμε είναι ίδιες μεταξύ τους.

Η ελιά

Η ελιά υπήρξε σύμβολο σοφίας, αφθονίας και δύναμης και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις παραδόσεις των μεσογειακών λαών. Σύμφωνα με αρχαιολογικές ανακαλύψεις, η παραγωγή λαδιού ανάγεται στην 5η χιλιετία και καλλιεργείται  στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου.  

Μεταξύ του 5.000 και του 1.400 π.χ. η ελιά ήταν γνωστή στη Συρία, την Παλαιστίνη και την Κρήτη. Γύρω στο 500 π.χ., οι Έλληνες  μετέφεραν τα πρώτα δένδρα ελιάς στη Σικελία, τη Σαρδηνία, την Καλαβρία και οι φυτείες  έφτασαν μέχρι την Ρώμη. Η ελιά είναι διαδεδομένη σε όλες τις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο θάλασσα. Τη συναντάμε επίσης στην Καλιφόρνια, την Αργεντινή, το Μεξικό , την Αυστραλία και την Κίνα, όμως, το λάδι που παράγεται στη Μεσόγειο δεν συγκρίνεται    με κανένα όσον αφορά τη νοστιμιά και το άρωμα.

Στην Ελλάδα καλλιεργούνται περίπου 7,5 εκατομμύρια στρέμματα με ελιές, εκ των οποίων τα 600.000 είναι βιολογικής καλλιέργειας. Ένα δέντρο ελιάς που καλλιεργείται με παραδοσιακές μεθόδους μπορεί να παράγει από 20 έως 30 κιλά καρπό το χρόνο. Το πλήθος των καλλιεργούμενων ποικιλιών είναι  περίπου 500, από τις οποίες οι 400 είναι επίσημα εγγεγραμμένες.

Η Ελλάδα είναι 3η κατά σειρά σε ποσότητα παραγωγής ελαιόλαδου μετά από την Ισπανία και την Ιταλία. Κύριες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας είναι: η Πελοπόννησος, η Μυτιλήνη , η Κρήτη, η περιοχή της Άμφισσας, ο νομός Φθιώτιδας , τα νησιά του Ιονίου, η Μαγνησία με το Πήλιο , η Εύβοια και η Αττική. Η ελιά ευδοκιμεί στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, εκτός από εκείνες στις οποίες επικρατούν πολύ αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Ηλεκτρονικά απόβλητα (e-waste)

Τα ηλεκτρονικά απόβλητα, κοινώς γνωστά ως e-waste, Ηλεκτρονικός Υπολογιστής, Οθόνη, Τηλεοράσεις, Βίντεο, φούρνοι μικροκυμάτων και άλλες τέτοιες συσκευές που έχουν φτάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους.

Οι χώρες αναγκάζονται να αναπτύξουν νέα μοντέλα για τη συλλογή και την περιβαλλοντικής ορθή διάθεση των αποβλήτων αυτών. Τα e-απόβλητα περιέχουν πολλές επικίνδυνες ουσίες οι οποίες είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και επομένως απαιτεί ειδική επεξεργασία για να αποφευχθεί η διαρροή και διάχυση των τοξικών ουσιών στο περιβάλλον.

Ταυτόχρονα όμως, είναι μια πλούσια πηγή μετάλλων όπως χρυσό, ασήμι και χαλκό, που μπορούν να ανακτηθούν και να επανέλθουν στον κύκλο παραγωγής. Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ηλεκτρονικών αποβλήτων έχει κάνει την e-ανακύκλωση των αποβλήτων μια προσοδοφόρα επιχείρηση, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ενώ ορισμένες χώρες έχουν οργανώσει συστήματα για τη συλλογή, ανακύκλωση, διάθεση και παρακολούθηση, άλλες χώρες δεν έχουν ακόμη βρει μια λύση που θα εξασφαλίζει θέσεις εργασίας.

Η Ελβετία είναι μια από τις πολύ λίγες χώρες με τεράστια εμπειρία  στη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων και το ελβετικό σύστημα παρέχει την καλύτερη ευκαιρία να μελετήσει την εξέλιξη της διαχείρισης των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Η ελβετική νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων τονίζει ότι ο ρυπαίνων πρέπει να πληρώνει και με αυτό τον τρόπο έχει ενθαρρύνει τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αποβλήτων. Υπάρχουν διάφορα συστήματα για τη συλλογή και διαχωρισμό των διαφόρων ειδών, όπως γυαλί, χαρτί, πλαστικά μπουκάλια και το αλουμίνιο, για να διευκολυνθεί η καλύτερη ανακύκλωση.

Η Ελβετία είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που έχει δημιουργήσει επίσημο σύστημα για την αποτελεσματική συλλογή και διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων κυρίως από δύο Οργανώσεις

http://www.swicorecycling.ch/default.asp?lang=e  
http://www.sens.ch/

Η SWICO διαχειρίζεται τα λεγόμενα dbrown goodsT ηλεκτρονικού εξοπλισμού, όπως υπολογιστές, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, κλπ., ενώ η S.EN.S τα dwhite goodsT όπως πλυντήρια, ψυγεία, φούρνοι, κ.α.

Η συλλογή και η ανακύκλωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ελβετία βασίζεται στην αρχή της Εκτεταμένης Παραγωγού Ευθύνης (EPR) τόσο νομικά όσο και λειτουργικά.
Η Lindhqvist είναι ένας από τους τους πρωτοπόρους της EPR που έχει σαν στόχο την μειωμένη συνολική επίπτωση από ένα προϊόν, κάνοντας τον κατασκευαστή του προϊόντος υπεύθυνο για ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος και ειδικά για το πάρει πίσω. Η όλη ευθύνη λειτουργικά, με τις δύο SWICO και S.EN.S, διαχειρίζεται και λειτουργεί το σύστημα για λογαριασμό των παραγωγών μελών τους. Αυτό εξασφαλίζει επίσης ότι υπάρχει ένας σαφής ορισμός των ρόλων και μια οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων. Ένας από τους πυλώνες του συστήματος είναι η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση της συλλογής και ανακύκλωσης μέσω της Advance Fee Ανακύκλωση (ARF) που χρεώνεται σε όλες τις νέες συσκευές.

Το ΤΑΠ χρησιμοποιείται για να πληρώσει για την συλλογή, την μεταφορά και την ανακύκλωση των συσκευών που απορρίπτονται. Η ARF μπορεί να κυμαίνεται από ελάχιστο 1 CHF (Ελβετικό φράγκο) σχετικά με τα μικρά αντικείμενα, όπως στεγνωτήρα μαλλιών και ηλεκτρικές ξυριστικές μηχανές, μέχρι και σε 20 CHF  για τηλεοράσεις ή 40 CHF για τα ψυγεία για τα έξοδα της ανακύκλωσης. Η ARF είναι ένα συμβόλαιο μεταξύ των συσκευών που αγοράστηκαν κατά το παρελθόν και εκείνες που θα αγορασθούν στο μέλλον, μοιάζει δηλαδή με ένα σύστημα συνταξιοδότησης, απαιτεί όμως ακριβείς εκτιμήσεις για το πόσα ηλεκτρονικά απόβλητα θα παράγονται και πόσα νέα προϊόντα που θα πωλούνται.

Το μοντέλο ARF μέχρι στιγμής είναι επιτυχημένο, υπάρχει όμως ο κίνδυνος ότι το τέλος που εισπράττεται για τις νέες συσκευές ενδέχεται να μην επαρκεί για την ανακύκλωση. Τέτοιου είδους διαφορές, τόσο η SWICO και η S.EN.S έχουν διακριτές κατηγορίες προϊόντων σύμφωνα με την προσέγγιση κόστος της ανακύκλωσης τους. Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του συστήματος είναι ότι έχουν 500 επίσημα σημεία συλλογής (το 2003) γύρω από την Ελβετία εκτός από τις χιλιάδες σημεία λιανικής πώλησης που πρέπει να πάρει πίσω τον παλαιό εξοπλισμό χωρίς χρέωση, ανεξάρτητα από το εμπορικό σήμα ή το έτος κατασκευής, καθιστώντας έτσι ευκολότερο για τους καταναλωτές τη διάθεση των ηλεκτρονικών αποβλήτων τους σε κατάλληλες θέσεις.

Αυστηροί έλεγχοι γίνονται ώστε να αποτρέψει την παράνομη εισαγωγή και εξαγωγή των ηλεκτρονικών αποβλήτων προς και από την Ελβετία. Ο εξαγωγέας θα πρέπει να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία ότι η τελική διάθεση των e-αποβλήτων γίνεται κατά περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο και έχει την προηγούμενη συγκατάθεση της χώρας εισαγωγής. Η Ελβετία δεν επιτρέπει την εξαγωγή των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ. Οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων  επιθεωρούνται από τις ρυθμιστικές αρχές.

Η αυξανόμενη ποσότητα των ηλεκτρονικών αποβλήτων απαιτεί την ανάπτυξη συστημάτων που μπορούν να χειρίζονται τα απόβλητα με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιεί τις αρνητικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τι θα μπορούσε να οριστεί ως μια βέλτιστη λύση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το οικονομικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί το σύστημα. Το κόστος της εργασίας, η διάρθρωση της οικονομίας, το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο, τις δυνατότητες και τα όρια της επιβολής του νόμου πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να βρεθούν λύσεις που μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Για ένα σύστημα ανακύκλωσης για να είναι βιώσιμο, πρέπει να έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται με ευελιξία σε μελλοντικές αλλαγές της ποσότητας και της ποιότητας των ροών αποβλήτων. Μεγαλύτερη ευελιξία μπορεί να αποτελεί πλεονέκτημα των συστημάτων που έχουν προκύψει από την αγορά, σε αντίθεση με τα συστήματα που βασίζονται σε μια σύμβαση μεταξύ των γενεών.
 
Οι κυβερνήσεις, οι δήμοι και οι κατασκευαστές πρέπει να συζητήσουν για το πώς να διαχειρίζονται τα ηλεκτρονικά απόβλητα. Μια σημαντική κατεύθυνση για την περαιτέρω έρευνα θα ήταν να εκτιμηθεί ποσοτικά και του έργου των ροών των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και το κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος τους. Από μια πολιτική προοπτικής, η περαιτέρω έρευνα για την εφαρμογή, την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των διαφόρων μέσων για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων είναι ότι χρειάζεται.

Ανακλύκλωση στα σχολεία

• Τα σχολεία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για την εκπαίδευση των μαθητών και των αποφάσεων του αύριο. Με τη συμμετοχή των μαθητών στη μείωση των αποβλήτων που παράγονται από το σχολείο μπορεί να τους δώσουμε μια ευρύτερη προοπτική και ένα προβληματισμό σχετικά με τις ευθύνες τους στην κοινωνία και το περιβάλλον.

• Η εκπαίδευση παρέχει ένα πλαίσιο για τους μαθητές να αποκτούν, να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ένα ευρύ φάσμα γνώσεων, κατανόησης και ικανοτήτων. Η ανάληψη δράσης σχετικά με τα απόβλητα εξασφαλίζει ένα εξαιρετικό τρόπο, ότι σαν διδασκαλία δεν είναι μόνο κάτι που παραδίδεται στην τάξη, αλλά πηγαίνει πέρα από αυτό.

• Η εκπαίδευση προετοιμάζει τους μαθητές για τις ευκαιρίες, π.χ. μιας επίσκεψης σε ένα βιομηχανικό χώρο ανακύκλωσης προϊόντων, να έχουν απόψεις και γενικά να είναι ενήμεροι μεταξύ των εναλλακτικών λύσεων.

• Η εκμάθηση σχετικά με τη χρήση των αποβλήτων και βιώσιμων πόρων σχετίζεται στενά με τον ευρύτερο τομέα της εκπαίδευσης για την ανάπτυξη.

• Η ανάληψη δράσης σχετικά με τα απόβλητα μπορεί να είναι ένα εξαιρετικό σημείο εκκίνησης σχετικά με ποιους  τρόπους μπορούν να εφαρμόζουν στο σχολείο για να ελαχιστοποιηθούν τα απόβλητα. Λαμβάνοντας αποτελεσματικά μέτρα, οι μαθητές, οι δάσκαλοι, οι διαχειριστές, οι τοπικές αρχές, οι πολιτικοί και ο Δήμος θα πρέπει να εργαστούν από κοινού.

• Για παράδειγμα τα σχολεία μπορεί να συνεργαστούν με επιχειρήσεις ανακύκλωσης προϊόντων, ώστε να ενισχύσει το προφίλ του σχολείου στα μάτια της τοπικής Κοινότητας.

Επαναχρησιμοποίηση

• Είναι φυσικό, το κύριο υλικό που πετάμε στα σχολεία, είναι το χαρτί. Επικοινωνήστε με τους αρμόδιους φορείς και ζητήστε να σας παρέχουν ειδικούς κάδους ανακύκλωσης. Στη συνέχεια, να ορίσετε ένα σύστημα συλλογής χαρτιού από κάθε τάξη για τον Κάδο ανακύκλωσης στο τέλος της ημέρας ή εβδομάδας. 

Διασκέδαση

• Ένας άλλος τρόπος για τα παιδιά του δημοτικού είναι να έχουν ελεύθερη μια ημέρα από τα μαθήματα του σχολείου κάθε 2-3 μήνες. Οι κάτοικοι του Δήμου θα ξέρουν πχ την ημερομηνία που θα έχουν τοποθετήσει έξω από τα σπίτια τους τα χαρτόνια, τις εφημερίδες και τα περιοδικά από την προηγούμενη ημέρα. Μαζί λοιπόν με τους υπαλλήλους του Δήμου θα τα περισυλλέξουν με ειδικά μικρά καροτσάκια από το εκάστοτε σπίτι μέχρι το container. Ποιο παιδί δεν θέλει να έχει μια ημέρα ελεύθερη

Πως μπορεί να ανακυκλωθεί το Χαρτί?

Τα χαρτιά μεταφέρονται σε εργοστάσιο ανακύκλωσης όπου διαχωρίζονται σε τύπους και ποιότητες.

Το διαχωρισμένο χαρτί στη συνέχεια πλένεται με νερό και σαπούνι για να αφαιρέσει τα μελάνια, πλαστικές ύλες, συνδετήρες και κόλλα και τοποθετούνται σε ένα μεγάλο κάδο αναμεμιγμένα με νερό για να δημιουργηθεί η λεγόμενη «υγρή κόπρος». Με την προσθήκη διαφόρων υλικών, είναι δυνατό να δημιουργηθούν διαφορετικά προϊόντα.

Η «υγρή κόπρος» τοποθετείται σε μεγάλους οδοστρωτήρες με μεγάλα λεπτά φύλλα.

Το χαρτί αφήνεται να στεγνώσει, και στη συνέχεια τυλίγεται έτοιμο να κοπεί και να σταλεί πίσω στα καταστήματα.

Κάθε φορά που ανακυκλώνεται το χαρτί μειώνεται το μήκος του. Εκτιμάται ότι το χαρτί μπορεί να ανακυκλωθεί έως και επτά φορές.