Ηλεκτρονικά απόβλητα (e-waste)

Τα ηλεκτρονικά απόβλητα, κοινώς γνωστά ως e-waste, Ηλεκτρονικός Υπολογιστής, Οθόνη, Τηλεοράσεις, Βίντεο, φούρνοι μικροκυμάτων και άλλες τέτοιες συσκευές που έχουν φτάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους.

Οι χώρες αναγκάζονται να αναπτύξουν νέα μοντέλα για τη συλλογή και την περιβαλλοντικής ορθή διάθεση των αποβλήτων αυτών. Τα e-απόβλητα περιέχουν πολλές επικίνδυνες ουσίες οι οποίες είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και επομένως απαιτεί ειδική επεξεργασία για να αποφευχθεί η διαρροή και διάχυση των τοξικών ουσιών στο περιβάλλον.

Ταυτόχρονα όμως, είναι μια πλούσια πηγή μετάλλων όπως χρυσό, ασήμι και χαλκό, που μπορούν να ανακτηθούν και να επανέλθουν στον κύκλο παραγωγής. Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ηλεκτρονικών αποβλήτων έχει κάνει την e-ανακύκλωση των αποβλήτων μια προσοδοφόρα επιχείρηση, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ενώ ορισμένες χώρες έχουν οργανώσει συστήματα για τη συλλογή, ανακύκλωση, διάθεση και παρακολούθηση, άλλες χώρες δεν έχουν ακόμη βρει μια λύση που θα εξασφαλίζει θέσεις εργασίας.

Η Ελβετία είναι μια από τις πολύ λίγες χώρες με τεράστια εμπειρία  στη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων και το ελβετικό σύστημα παρέχει την καλύτερη ευκαιρία να μελετήσει την εξέλιξη της διαχείρισης των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Η ελβετική νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων τονίζει ότι ο ρυπαίνων πρέπει να πληρώνει και με αυτό τον τρόπο έχει ενθαρρύνει τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αποβλήτων. Υπάρχουν διάφορα συστήματα για τη συλλογή και διαχωρισμό των διαφόρων ειδών, όπως γυαλί, χαρτί, πλαστικά μπουκάλια και το αλουμίνιο, για να διευκολυνθεί η καλύτερη ανακύκλωση.

Η Ελβετία είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που έχει δημιουργήσει επίσημο σύστημα για την αποτελεσματική συλλογή και διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων κυρίως από δύο Οργανώσεις

http://www.swicorecycling.ch/default.asp?lang=e  
http://www.sens.ch/

Η SWICO διαχειρίζεται τα λεγόμενα dbrown goodsT ηλεκτρονικού εξοπλισμού, όπως υπολογιστές, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, κλπ., ενώ η S.EN.S τα dwhite goodsT όπως πλυντήρια, ψυγεία, φούρνοι, κ.α.

Η συλλογή και η ανακύκλωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ελβετία βασίζεται στην αρχή της Εκτεταμένης Παραγωγού Ευθύνης (EPR) τόσο νομικά όσο και λειτουργικά.
Η Lindhqvist είναι ένας από τους τους πρωτοπόρους της EPR που έχει σαν στόχο την μειωμένη συνολική επίπτωση από ένα προϊόν, κάνοντας τον κατασκευαστή του προϊόντος υπεύθυνο για ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος και ειδικά για το πάρει πίσω. Η όλη ευθύνη λειτουργικά, με τις δύο SWICO και S.EN.S, διαχειρίζεται και λειτουργεί το σύστημα για λογαριασμό των παραγωγών μελών τους. Αυτό εξασφαλίζει επίσης ότι υπάρχει ένας σαφής ορισμός των ρόλων και μια οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων. Ένας από τους πυλώνες του συστήματος είναι η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση της συλλογής και ανακύκλωσης μέσω της Advance Fee Ανακύκλωση (ARF) που χρεώνεται σε όλες τις νέες συσκευές.

Το ΤΑΠ χρησιμοποιείται για να πληρώσει για την συλλογή, την μεταφορά και την ανακύκλωση των συσκευών που απορρίπτονται. Η ARF μπορεί να κυμαίνεται από ελάχιστο 1 CHF (Ελβετικό φράγκο) σχετικά με τα μικρά αντικείμενα, όπως στεγνωτήρα μαλλιών και ηλεκτρικές ξυριστικές μηχανές, μέχρι και σε 20 CHF  για τηλεοράσεις ή 40 CHF για τα ψυγεία για τα έξοδα της ανακύκλωσης. Η ARF είναι ένα συμβόλαιο μεταξύ των συσκευών που αγοράστηκαν κατά το παρελθόν και εκείνες που θα αγορασθούν στο μέλλον, μοιάζει δηλαδή με ένα σύστημα συνταξιοδότησης, απαιτεί όμως ακριβείς εκτιμήσεις για το πόσα ηλεκτρονικά απόβλητα θα παράγονται και πόσα νέα προϊόντα που θα πωλούνται.

Το μοντέλο ARF μέχρι στιγμής είναι επιτυχημένο, υπάρχει όμως ο κίνδυνος ότι το τέλος που εισπράττεται για τις νέες συσκευές ενδέχεται να μην επαρκεί για την ανακύκλωση. Τέτοιου είδους διαφορές, τόσο η SWICO και η S.EN.S έχουν διακριτές κατηγορίες προϊόντων σύμφωνα με την προσέγγιση κόστος της ανακύκλωσης τους. Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του συστήματος είναι ότι έχουν 500 επίσημα σημεία συλλογής (το 2003) γύρω από την Ελβετία εκτός από τις χιλιάδες σημεία λιανικής πώλησης που πρέπει να πάρει πίσω τον παλαιό εξοπλισμό χωρίς χρέωση, ανεξάρτητα από το εμπορικό σήμα ή το έτος κατασκευής, καθιστώντας έτσι ευκολότερο για τους καταναλωτές τη διάθεση των ηλεκτρονικών αποβλήτων τους σε κατάλληλες θέσεις.

Αυστηροί έλεγχοι γίνονται ώστε να αποτρέψει την παράνομη εισαγωγή και εξαγωγή των ηλεκτρονικών αποβλήτων προς και από την Ελβετία. Ο εξαγωγέας θα πρέπει να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία ότι η τελική διάθεση των e-αποβλήτων γίνεται κατά περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο και έχει την προηγούμενη συγκατάθεση της χώρας εισαγωγής. Η Ελβετία δεν επιτρέπει την εξαγωγή των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ. Οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων  επιθεωρούνται από τις ρυθμιστικές αρχές.

Η αυξανόμενη ποσότητα των ηλεκτρονικών αποβλήτων απαιτεί την ανάπτυξη συστημάτων που μπορούν να χειρίζονται τα απόβλητα με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιεί τις αρνητικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τι θα μπορούσε να οριστεί ως μια βέλτιστη λύση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το οικονομικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί το σύστημα. Το κόστος της εργασίας, η διάρθρωση της οικονομίας, το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο, τις δυνατότητες και τα όρια της επιβολής του νόμου πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να βρεθούν λύσεις που μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Για ένα σύστημα ανακύκλωσης για να είναι βιώσιμο, πρέπει να έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται με ευελιξία σε μελλοντικές αλλαγές της ποσότητας και της ποιότητας των ροών αποβλήτων. Μεγαλύτερη ευελιξία μπορεί να αποτελεί πλεονέκτημα των συστημάτων που έχουν προκύψει από την αγορά, σε αντίθεση με τα συστήματα που βασίζονται σε μια σύμβαση μεταξύ των γενεών.
 
Οι κυβερνήσεις, οι δήμοι και οι κατασκευαστές πρέπει να συζητήσουν για το πώς να διαχειρίζονται τα ηλεκτρονικά απόβλητα. Μια σημαντική κατεύθυνση για την περαιτέρω έρευνα θα ήταν να εκτιμηθεί ποσοτικά και του έργου των ροών των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και το κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος τους. Από μια πολιτική προοπτικής, η περαιτέρω έρευνα για την εφαρμογή, την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των διαφόρων μέσων για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων είναι ότι χρειάζεται.